Το 1884, ο Άγγλος θεολόγος και παιδαγωγός Edwin A. Abbott έγραψε ένα ειδύλλιο με τίτλο «Ισια γη», στο οποίο περιέγραψε έναν κόσμο δύο διαστάσεων. Η άκαμπτη και ιεραρχικά οργανωμένη κοινωνία του Flatland αναπτύσσεται στο μεγάλο επίπεδο στο οποίο ζει, και οι επίπεδες αρχές ελέγχουν ότι κανένας επίπεδος πολίτης (οι κάτοικοι είναι όλοι επίπεδες γεωμετρικές φιγούρες) δεν ξεφεύγει από τη δισδιάστατη πραγματικότητα. Το βιβλίο είναι μια κοινωνική σάτιρα καθώς και μια εξερεύνηση της έννοιας των πολλαπλών διαστάσεων. Επιπλέον, μπορεί επίσης να θεωρηθεί ως επικριτής των στενών κοσμοθεωριών που βασίζονται πεισματικά σε παλιά παραδείγματα.
Το παράδειγμα του μυθιστορήματος μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να υποστηρίξει ότι παρά τον πολλαπλασιασμό των μετρήσεων, η διαδικασία λήψης αποφάσεων τείνει να καθοδηγείται από το σχεδόν επιβεβλημένο περιορισμένο σύνολο εργαλείων πληροφόρησης –κυρίως οικονομικά– που χρησιμοποιούμε καθημερινά. Με άλλα λόγια, έννοιες όπως το Σύστημα της Γης, τα Πλανητικά όρια ή τα βιοφυσικά όρια, η περιβαλλοντική βιωσιμότητα, η κοινωνική ευημερία και άλλα σημαντικά στοιχεία της ζωής μας σε αυτόν τον πλανήτη δεν ενσωματώνονται ικανοποιητικά στον γνωστικό μας ορίζοντα.
Η τρέχουσα οικονομική κοσμοθεωρία βασίζεται στην ιδέα ότι μια ελεύθερη αγορά λειτουργεί για το 100% του πληθυσμού. Έτσι, η οικονομική ανάπτυξη (όπως μετράται με την αύξηση του ΑΕΠ) είναι η πολιτική μάντρα:η ανερχόμενη παλίρροια που σηκώνει όλα τα σκάφη„. Μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε για την Παγκόσμια Περιβαλλοντική Αλλαγή (διαθέσιμο εδώ) δίνει μια διαφορετική άποψη εντάσσοντας το περιβάλλον και την κοινωνία στην οικονομική εικόνα.
Οι εθνικές οικονομίες διερευνώνται σε ένα διάγραμμα 3 αξόνων (κύβος), όπου κάθε διάσταση είναι ένα διαφορετικό διαμέρισμα. Με αυτόν τον τρόπο, οι σχέσεις περιβάλλοντος, κοινωνίας και οικονομίας αναπαρίστανται σε ένα ενιαίο πλαίσιο χωρίς να χάνονται οι συγκεκριμένες πληροφορίες. Αυτό το πλαίσιο αναγνωρίζει μια φυσική (και επίσης θερμοδυναμική και λογική) τάξη, υπογραμμίζοντας την εξάρτηση της οικονομίας από την κοινωνική οργάνωση και, πρωτίστως, από το περιβάλλον.
Από αυτή την τρισδιάστατη προοπτική προκύπτει ότι η οικονομική δραστηριότητα είναι πάντα αυστηρά συσχετισμένη με τη χρήση των φυσικών πόρων και ότι η κοινωνική ευημερία συχνά παραμελείται. Σε έναν συνολικό αριθμό 99 εθνικών οικονομιών που ερευνήθηκαν μέσα στον κύβο, καμία από αυτές δεν είναι ταυτόχρονα περιβαλλοντικά βιώσιμη, οικονομικά πλούσια (υψηλό ΑΕΠ) και ίση στην κατανομή του εισοδήματος.
Αυτό σημαίνει ότι το αυξανόμενο ΑΕΠ είναι επωφελές για ένα περιορισμένο τμήμα του συνολικού πληθυσμού, ενώ η συντριπτική πλειοψηφία πρέπει να αντιμετωπίσει τα αυξανόμενα περιβαλλοντικά προβλήματα και την επιδείνωση της οικολογικής κατάστασης. Επιπλέον, η αποσύνδεση της οικονομικής ανάπτυξης και της κατανάλωσης φυσικών πόρων, επιδιώκοντας τη λεγόμενη αποϋλοποίηση, θεωρείται πολύ περίπλοκη. Η συνεχής αύξηση του ΑΕΠ συνεπάγεται συνέπειες ειδικά για τα φτωχότερα άτομα και κοινότητες:η ανερχόμενη παλίρροια σηκώνει τα γιοτ και κατακλύζει τις κωπηλάτες” (Dietz and O’Neill, 2013).
Οι πολιτικοί βλέπουν τον κόσμο γύρω ως ένα μονοδιάστατο οικονομικό σύμπαν. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι οικονομολόγοι διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο εντός των κυβερνήσεων. Χρειαζόμαστε οικολόγους και κοινωνικούς επιστήμονες να παίζουν εξίσου σημαντικό ρόλο, προκειμένου να δείξουμε επιτέλους πολιτική ότι ζούμε σε έναν τρισδιάστατο κόσμο.
Συγγραφέας: Luca Coscieme, @lucacoscieme
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ
FM Pulselli, L. Coscieme, L. Neri, A. Regoli, PC Sutton, A. Lemmi, S. Bastianoni, «Η παγκόσμια οικονομία σε έναν κύβο: Μια πιο ορθολογική δομική αναπαράσταση της βιωσιμότητας»; Παγκόσμια Περιβαλλοντική Αλλαγή 35, 41-51, 2015 (doi:10.1016/j.gloenvcha.2015.08.002)
Dietz και D. O’Neill, „Φτάνει πια”? Λονδίνο: Earthscan, 2013.
Σύνδεσμος: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0959378015300236
Συντελεστές εικόνας: www.downbox.org, catalog.lambertvillelibrary.org
